La kartvela lingvo
ქართული ენა

Kartvelio / საქართველო

La kartvela lingvo

  • Oficiala lingvo de Kartvelio
  • Propra nomo: ქართული ენა kartuli ena
  • 4–5 milionoj da parolantoj ĉefe en Kartvelio, ankaŭ en Turkio, Rusio, Irano kaj aliaj landoj

Kial la kartvela?

Kaŭkazio

Kartvela lingvaro

Video en la kartvela

La kartvela alfabeto

მხედრული / mkhedruli

აa/ɑ/ ბb/b/ გg/ɡ/ დd/d/ ეe/ɛ/ ვv/v/ ზz/z/ თt/tʰ/ იi/i/ კk’/kʼ/ ლl/l/
მm/m/ ნn/n/ ოo/ɔ/ პp’/pʼ/ ჟzh/ʒ/ რr/r/ სs/s/ ტt’/tʼ/ უu/u/ ფp/pʰ/ ქk/kʰ/
ღgh/ɣ/ ყq’/qʼ/ შsh/ʃ/ ჩch/t͡ʃ/ ცts/t͡s/ ძdz/d͡z/ წts’/t͡sʼ/ ჭch’/t͡ʃʼ/ ხkh/x/ ჯj/d͡ʒ/ ჰh/h/

Malfacilaj konsonantoj

Kun aspiracio ფ p თ t ქ k ც ts ჩ ch –
Ejektivoj პ p’ ტ t’ კ k’ წ ts’ ჭ ch’ ყ q’

ხ kh, ღ gh, ჰ h

თბილისი (Tbilisi)

მტკვარი (Mt’k’vari)

მცხეთა (Mtskheta)

Frenezaj konsonantaroj

  • წყალი ts’q’ali: akvo
  • რძე rdze: lakto
  • ტკბილი t’k’bili: dolĉa
  • მწვანე mts’vane: verda
  • ჩრდილოეთი chrdiloeti: nordo
  • მარჯვნივ marjvniv: dekstre
  • მარცხნივ martskhniv: maldekstre
  • მწვრთნელი mts’vrtneli: trejnisto
  • გვფრცქვნი gvprtskvni: vi senŝeligas nin

Vortoj, kiujn vi eble konas

  • გამარჯობა gamarjoba: saluton
  • მადლობა madloba: dankon
  • შვილი shvili: ido

ხაჭაპური khach’ap’uri
ხინკალი khink’ali
ჩურჩხელა churchkhela

Vortoj, kiujn vi certe konas

  • რესპუბლიკა resp’ublik’a
  • ორგანიზაცია organizatsia
  • კილომეტრი k’ilomet’ri
  • ატომი at’omi
  • კალენდარი k’alendari
  • ბიბლიოთეკა bibliotek’a
  • ნატურალური nat’uraluri
  • ბაზარი bazari

Pruntvortoj

  • Araba: საათი saati – horo, horloĝo; ხალხი khalkhi – popolo
  • Turka: ოთახი otakhi – ĉambro; ყაბაყი q’abaq’i – kukurbeto
  • Armena: ყაყაჩო q’aq’acho – papavo
  • Persa: ქუჩა kucha – strato; ფანჯარა panjara – fenestro
  • Greka: ჰაერი haeri – aero; პარასკრვი p’arask’evi – vendredo
  • Rusa: სტატია st’at’ia – artikolo; აფთიაქი aptiaki – apoteko; კარტოფილი k’art’opili – terpomo
  • Angla: კომპიუტერი k’omp’iut’eri – komputilo; თინეიჯერი tineijeri – adoleskanto; მენეჯმენტი menejment’i – mastrumado

Vortfarado

  • -ება -eba, -ობა -oba: -eco
    • ძმა dzma: frato → ძმობა dzmoba: frateco
    • თავისუფალი tavisupali: libera → თავისუფლება tavisupleba: libereco
  • მე- -ე me- -e: ordaj numeraloj; -isto
    • სამი sami: tri → მესამე mesame: tria
    • პური p’uri: pano → მეპურე mep’ure: panisto
    • ბაღი baghi: ĝardeno → მებაღე mebaghe: ĝardenisto

Hazardaj interesaj vortoj

  • მამა mama: patro
  • ზეგ zeg: postmorgaŭ
  • ორსული orsuli: graveda

Deklinacio

virino monato strigo
Nominativo ქალი kal-i თვე tve ბუ bu
Dativo ქალს kal-s თვეს tve-s ბუს bu-s
Ergativo ქალმა kal-ma თვემ tve-m ბუმ bu-m
Genitivo ქალის kal-is თვის tv-is ბუს bu-s
Instrumentalo ქალით kal-it თვით tv-it ბუთი bu-ti
Adverba kazo ქალად kal-ad თვედ tve-d ბუდ bu-d
Vokativo ქალო kal-o თვეო tve-o ბუვ bu-v

Postpozicioj

  • მაგიდაზე magidaze: sur la tablo
  • ჩემთან chemtan: ĉe/kun mi
  • დედის გარეშე dedis gareshe: sen patrino
  • საქართველოში Sakartveloshi: en Kartvelio
  • სომხეთსა და საქართველოში Somkhetsa da Sakartveloshi: en Armenio kaj Kartvelio

Numeraloj

  • 1 – ერთი erti
  • 2 – ორი ori
  • 3 – სამი sami
  • 4 – ოთხი otkhi
  • 5 – ხუთი khuti
  • 6 – ექვსი ekvsi
  • 7 – შვიდი švidi
  • 8 – რვა rva
  • 9 – ცხრა tskhra
  • 10 – ათი ati
  • 11 – თერთმეტი tertmet’i
  • 12 – თორმეტი tormet’i
  • 13 – ცამეტი tsamet’i
  • 14 – თოთხმეტი totkhmet’i
  • 15 – თხუთმეტი tkhutmet’i
  • 16 – თექვსმეტი tekvsmet’i
  • 17 – ჩვიდმეტი čvidmet’i
  • 18 – თვრამეტი tvramet’i
  • 19 – ცხრამეტი tskhramet’i
  • 20 – ოცი otsi

Numeraloj

  • 20 – ოცი otsi
  • 21 – ოცდაერთი otsdaerti (20 kaj 1)
  • 22 – ოცდაორი otsdaori (20 kaj 2)
  • 30 – ოცდაათი otsdaati (20 kaj 10)
  • 31 – ოცდათერთმეტი otsdatertmet’i (20 kaj 11)
  • 40 – ორმოცი ormotsi (2×20)
  • 50 – ორმოცდაათი ormotsdaati (2×20 kaj 10)
  • 60 – სამოცი samotsi (3×20)
  • 70 – სამოცდაათი samotsdaati (3×20 kaj 10)
  • 80 – ოთხმოცი otkhmotsi (4×20)
  • 90 – ოთხმოცდაათი otkhmotsdaati (4×20 kaj 10)
  • 100 – ასი asi
  • 1000 – ათასი atasi (10×100)

Personaj pronomoj

Persono Ununombro Multenombro
1-a მე me ჩვენ chven
2-a შენ shen თქვენ tkven
3-a ის is / იგი igi ისინი isini

Verboj!

  • 4 klasoj de verboj:
    • 1: transitivaj
    • 2: netransitivaj
    • 3: mezaj
    • 4: nerektaj
  • 11 “tempoj”
  • Ne ekzistas infinitivo
  • Multaj afiksoj, kiuj ne ĉiam signifas ion
  • Eblas marki la rektan aŭ nerektan objekton en la verbo
  • Multaj neregulaĵoj

“Fari” en nuntempo

Persono Ununombro Multenombro
1-a ვაკეთებ vak’eteb ვაკეთებთ vak’etebt
2-a აკეთებ ak’eteb აკეთებთ ak’etebt
3-a აკეთებს ak’etebs აკეთებენ ak’eteben
  • ა- a-: “versio” (antaŭradika vokalo)
  • -კეთ- -k’et-: radiko
  • -ებ -eb: “tema indikilo”, formanto de nuna kaj estonta tempo

“Fari” en estonta tempo

Persono Ununombro Multenombro
1-a გავაკეთებ gavak’eteb გავაკეთებთ gavak’etebt
2-a გააკეთებ gaak’eteb გააკეთებთ gaak’etebt
3-a გააკეთებს gaak’etebs გააკეთებენ gaak’eteben

Ni faros: გა-ვ-ა-კეთ-ებ-თ ga-v-a-k’et-eb-t

“Fari” en aoristo

Persono Ununombro Multenombro
1-a გავაკეთ gavak’ete გავაკეთეთ gavak’etet
2-a გააკეთე gaak’ete გააკეთეთ gaak’etet
3-a გააკეთა gaak’eta გააკეთეს gaak’etes

Objekto en la verbo

  • ხედავ khedav: vi vidas (lin/ŝin/ĝin/ilin)
  • მხედავ mkhedav: vi vidas min
  • ვხედავ vkhedav: mi vidas
  • გხედავ gkhedav: mi vidas vin
  • გვხედავ gvkhedav: vi vidas nin

Nerekta objekto en la verbo

  • ხატავ khat’av: vi pentras
  • მიხატავ mikhat’av: vi pentras (ĝin) por mi
  • გიხატავს gikhat’avs: li pentras (ĝin) por vi
  • ვუხატავ vukhat’av: mi pentras (ĝin) por li
  • იხატავს ikhat’avs: li pentras (ĝin) por si
  • მახატავ makhat’av: vi pentras (ĝin) sur min

Sintakso

კაცი ვაშლს ჭამს.
K’atsi vashls ch’ams.
La vironom. pomondat. manĝas.
კაცმა ვაშლი შეწამა.
K’atsma vashli shech’ama.
La viroerg. pomonnom. manĝis.

La kvara konjugacio: “nomiĝi”

Persono Ununombro Multenombro
1-a მქვია mkvia გვქვია gvkvia
2-a გქვია gkvia გქვიათ gkviat
3-a ჰქვია hkvia ჰქვიათ hkviat

Sintakso kun la kvara konjugacio

კაცი ვაშლს ჭამს.
K’atsi vashls ch’ams.
La vironom. pomondat. manĝas.
კაცს ვაშლი უნდა.
K’atss vashli unda.
La virodat. pomonnom. volas.

Malsamaj verboj por malsamaj objektoj

  • მე მყავს და
    me mq’avs da
    Mi havas fratinon
  • მე მაქვს სახლი
    me makvs sakhli
    Mi havas domon

La plej malfacila lingvo en la mondo?

Ne.

Bibliografio

  • georgian-alphabet.com
  • Dodona Kiziria, Beginner’s Georgian
  • Howard I. Aronson, Georgian: A Reading Grammar
  • Irène Assatiani & Michel Malherbe, Parlons géorgien : Langue et culture
  • Liam Campbell, Georgian Verbs Comprehensive
  • Tamar Makharoblidze, The Georgian Verb